მოქალაქეთა უფლებების დაცვა

ჩვენი მისიაა საქართველოში ადამიანის უფლებათა დაცვის სისტემის ევროპული სტანდარტების შესაბამისად განვითარება.
საქართველო ვალდებულია შექმნას ეფექტური სამართლებრივი სისტემა, რომელიც ორიენტირებული იქნება ადამიანებზე და არა სახელმწიფოზე ან ბიზნესზე.

ეს საშუალებას მისცემს საქართველოს დაიკავოს თავისი კანონიერი ადგილი დასავლეთ ევროპის ქვეყნებს შორის და შეასრულოს საერთაშორისო ვალდებულებები მოქალაქეთა უფლებების დასაცავად.

საზოგადოებრივი ხელშეკრულება

ჟან-ჟაკ რუსო თავის ტრაკტატში „საზოგადოებრივი ხელშეკრულება” (1762) აღნიშნავს, რომ “თავისუფლების წიაღიდან შობილ პირვანდელ უფლებებს ადამიანი მიჰყავს მათი დაცვის აუცილებლობის გაცნობიერებამდე, რის გამოც იგი, საერთო ნების საფუძველზე, საზოგადოებრივ ხელშეკრულებას დებს. სწორედ ამ ხელშეკრულებაში უნდა განისაზღვროს ხელისუფლების ვალდებულება დაიცვას ადამიანის უფლებები (სიცოცხლის, საკუთრების, სახელმწიფოს მართვაში მონაწილეობის და სხვ.)

ეს არის ევროპული სამართლებრივი სისტემის საფუძველი, სადაც სახელმწიფოს მთავარი ამოცანაა მოქალაქეთა უფლებებისა და თავისუფლებების რეალიზაციისთვის სათანადო პირობების შექმნა, რაც შესაძლებელია მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ არსებობს ადამიანის უფლებათა დაცვის ეფექტური მექანიზმი. ხშირად სახელმწიფო არა მხოლოდ ადამიანის უფლებების გარანტი, არამედ დავის მხარეც არის თითქმის უსაზღვრო შესაძლებლობებით. ამან, რა თქმა უნდა, შეიძლება მხარეები არათანაბარ მდგომარეობაში ჩააყენოს.
სწორედ ამ მიზეზით, ყველა განვითარებული ქვეყნის სამართლებრივი სისტემები შეზღუდულია ადამიანის უფლებების დაცვის შესახებ კანონმდებლობით.

ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციის მე-13 მუხლით გარანტირებულია სამართლებრივი დაცვის ქმედებითი საშუალების უფლება, რომელიც ინტეგრირებულია ყველა ევროპული ქვეყნის კანონმდებლობაში, მათ შორის საქართველოშიც.
საქართველოში მცხოვრებ სხვა სახელმწიფოს მოქალაქეებს და მოქალაქეობის არმქონე პირებს საქართველოს მოქალაქის თანაბარი უფლებანი და მოვალეობანი აქვთ (საქართველოს კონსტიტუცია).
ადამიანის უფლებების დარღვევა ხშირად გამართლებულია უსაფრთხოების ნიშნით, თუმცა, უსაფრთხოებისადმი შესაძლო საფრთხის დონე თითქმის ყოველთვის შეიძლება შეფასდეს, რისთვისაც ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოში მკაფიო კრიტერიუმები არსებობს. თუ კი ინფორმაცია გასაიდუმლოებულია, საქართველოს სასამართლოები ვალდებულნი არიან შეამოწმონ ასეთი ინფორმაცია შაბლონურობაზე და დაადგინონ ბალანსი საჯარო და კერძო ინტერესების შორის.

საქართველოში ადამიანის უფლებების ხშირი დარღვევები მოიცავს:

• საქმის სამართლიანი განხილვის უფლების დარღვევას (უკანონო ჩხრეკა, დაკავება; გაძევება ან დეპორტაცია; სამართლებრივი დაცვის უფლების არქონა);
• ფიზიკური ან ფსიქოლოგიური ძალადობას დაშინების მიზნით; უკანონო შევიწროება;
• დისკრიმინაციას სქესის, ასაკის, ქონების, ეროვნების მიხედვით;
• პირადი და ოჯახური ცხოვრების უფლების დარღვევას;
• ბავშვთა უფლებების დარღვევას.

არანაკლებ რთულია დავა ცალკეულ პირებსა და ორგანიზაციებს შორის, რომლებსაც ასევე შეიძლება ჰქონდეთ უფრო მეტი შესაძლებლობები და რესურსები, რაც ხშირად საკვანძოა სამართლებრივი დავების გადაწყვეტაში. ორგანიზაციების მიერ ჩადენილი დარღვევების უმეტესობა ეხება მომხმარებლის უფლებების დარღვევას.

მოგახსენებთ, მომხმარებლის უფლებების ყველაზე გავრცელებული დარღვევებს საქართველოში:

• საქონლის ან მომსახურების შესახებ ცრუ ინფორმაციის მიწოდება (ცრუ და შეცდომაში შემყვანი ინფორმაცია საქონლის ან მომსახურების შესახებ);
• უარი საქონლისა და მომსახურების შესახებ სრული ინფორმაციის მიწოდებაზე;
• შეუსაბამო ხარისხის საქონლის რეალიზაცია/მომსახურების მიწოდება (საქონლის/მომსახურების შეუსაბამობა დეკლარირებულ მახასიათებლებთან);
• ხელშეკრულების პირობების დარღვევა (ხელშეკრულებაში ინფორმაციის დამალვა, ხელშეკრულების პირობების შეცვლა მომხმარებლის თანხმობის გარეშე, ხელშეკრულების ასლის გადაცემაზე უარის თქმა);
• საქონლის/მომსახურების უსაფრთხოების ზომების დარღვევა (უსაფრთხოების ზომების შესახებ ინფორმაციის ნაკლებობა; ისეთი სერვისების მიწოდება, რამაც შეიძლება ზიანი მიაყენოს ადამიანებს, ცხოველებს ან გარემოს);
• მომსახურების დადგენილ სტანდარტებთან და ნორმებთან შეუსაბამობა ან უსაფრთხოების საჭირო ზომებთან შეუსაბამობა;
• მომხმარებლის არასაკმარისი ან არასწორი კონსულტირება;
• ფასებით მანიპულირება (ფასების უმიზეზოდ გაბერვა, მომხმარებლის არჩევანის შეზღუდვა).
• დამატებითი სერვისებისა და საქონლის ღირებულების შესახებ ინფორმაციის დამალვა.

საკუთარი უფლებების დასაცავად მომხმარებლებს შეუძლიათ მიმართონ საჯარო სამართლის იურიდიულ პირს − საქართველოს კონკურენციისა და მომხმარებლის დაცვის სააგენტოს, ან შესაბამისი სფეროს მარეგულირებელ უფლებამოსილ ორგანოს. მომხმარებლის უფლებების დაცვის შესახებ კანონმდებლობის უხეში დარღვევა იწვევს კომერციული საქმიანობის შეჩერებას.